Ο Τσαλαπετεινός είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό πουλί, που αναγνωρίζεται εύκολα από το λοφίο και απ’ τις φαρδιές ασπρόμαυρες φτερούγες του. Το κεφάλι και ο λαιμός του έχουν ανοιχτό καφέ/μπεζ χρώμα. Είναι μεσαίου μεγέθους πουλί (περίπου 27 εκ.). Έχει πολύ μακρύ και λεπτό ράμφος, με το οποίο μπορεί να πιάνει έντομα (π.χ. γρύλους, ακρίδες, σκαθάρια κ.ά.), σκουλήκια, αλλά και άλλα ασπόνδυλα. Έχει πολύ χαρακτηριστική φωνή που θυμίζει ένα επαναλαμβανόμενο ρυθμικό “που-που-που”.